Βίκτορ Χάρα: Η αντιφασιστική φωνή της Χιλής

Πολλά από τα εγκλήματα της δικτατορίας του Πινοσέτ στη Χιλή παραμένουν θαμμένα. Άγνωστοι παραμένουν ακόμα και πολλοί βασανιστές, που οδήγησαν στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους. Ένα από τα θύματα της δικτατορίας ήταν ο τραγουδιστής,, σύμβολο του αγώνα ενάντια στο φασισμό, Βίκτορ Χάρα. Ο εκ των ιδρυτών του  κινήματος «Nueva canción» δολοφονήθηκε από τους βασανιστές του Πινοσέτ στις 16 Σεπτεμβρίου του 1973. Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, η γυναίκα του, Τζοαν Χαρα, ζητά να αποκαλυφθούν οι δολοφόνοι, όχι μόνο του άντρα της, αλλά όλων των αγωνιστών.

 
Της Ramona Wadi, συγγραφέα που ειδικεύεται σε θέματα της Λατινικής Αμερικής, από το History Today.
 
Την 11η Σεπτεμβρίου του 1973, ο Αουγκούστο Πινοσέτ καταλαμβάνει την εξουσία στη Χιλή πραξικόπημα, δολοφονώντας τον πολιτικό ηγέτη της χώρας Σαλβαδόρ Αλιέντε. Μεταξύ των θυμάτων της χούντας του Πινοσέτ ήταν και ο τραγουδιστής του κινήματος «Nueva canción», Βίκτορ Χάρα, ο οποίος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε.
 
Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά το θάνατό του, η γυναίκα του Βίκτορ Χάρα, Τζοαν Τέρνερ Χάρα, ζήτησε τη συνεργασία του υπουργού άμυνας και των ενόπλων δυνάμεων της Χιλής ώστε να διαπιστωθούν οι ακριβείς συνθήκες της δολοφονίας του συζύγου της.

Χάρα γεννήθηκε στις 23 Σεπτέμβρη του 1932 στις παρυφές του Lonquen, κοντά στην πρωτεύουσα Χιλής, το Σαντιάγκο. Ήταν παιδί μίας αγροτικής οικογένειας. Θύμα ενδοοικογενειακής βίας από τον πατέρα του, ο Βίκτορ Χάρα βρήκε από μικρή ηλικία καταφύγιο στη μουσική. Η μητέρα του Αμάντα επέμενε στην εκπαίδευση των παιδιών της και έτσι ο Χάρα βρέθηκε σε ένα καθολικό σχολείο του Σαντιάγκο.

Ο θάνατος της μητέρας του, σε ηλικία 15 ετών, προκάλεσε σημαντικές αλλαγές στη ζωή του, ωστόσο την τέχνη δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Η συνάντησή του με την Violeta Parra, τραγουδίστρια παραδοσιακής μουσικής, αποτέλεσε το έναυσμα για τον Χάρα να εμβαθύνει στο συγκεκριμένο είδος μουσικής, ενσωματώνοντας σε αυτό πολιτικά στοιχεία.

Ο Χάρα ήταν μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του κινήματος «Nueva canción», μαζί με Isabel Parra, Rolando Alarcon, Angel Parra και Patricio Manns. Αυτή η παρέα καλλιτεχνών το 1965 πραγματοποιεί μία συνάντηση στο ένα παλιό σπίτι, στη οδό Κάρμεν 340, κοντά στο κέντρο του Σαντιάγκο, θέτοντας τις βασικές αρχές του κινήματος. Οι στρατιωτικές δικτατορίες που αυξάνονται στη Λατινική Αμερική αποτέλεσαν το κεντρικό άξονα στα τραγούδια τους. Με στίχους που προβάλουν τη συλλογική μνήμη και εναντιώνονται στον ιμπεριαλισμό, το «Nueva canción» βρίσκει άμεσα οπαδούς στις εργατικές συνοικίες.

Ο Χάρα εξελίσσεται σε μισητό πρόσωπο για τη Δεξιά, ύστερα από μία εμφάνισή του σε ένα σχολείο το 1969, όπου τραγούδησε το «Preguntas a Puerto Montt». Το τραγούδι ήταν ένα άμεσο μήνυμα προς το υπουργείο Εσωτερικών, που είχε διατάξει την εισβολή σε ανεκμετάλλευτη γεωργική περιοχή, την οποία είχαν καταλάβει 91 άστεγες αγροτικές οικογένειες.

To κίνημα «Nueva canción» στήριξε τον προεκλογικό αγώνα του Αλιέντε, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές το 1970. Τα τραγούδια «Venceremos» και «El Pueblo Unido Jamas Sera Vencido», του Sergio Ortega, γίνονται συνώνυμα με την Αριστερά.

Kατά τη διάρκεια της προεδρίας του Αλιέντε ο Χάρα γίνεται αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού της Χιλής και ένας από τους βασικούς «πολιτιστικούς πρεσβευτές» της Χιλής στο εξωτερικό, με περιοδείες στην Ευρώπη και την Λατινική Αμερική.

Το ενδεχόμενο της επανεκλογής του Αλιέντε είχε φέρει σε αδιέξοδο τη Δεξιά. Το πραξικόπημα του Πινοσέτ, με τη βοήθεια της CIA, πραγματοποιείται ώστε να τερματίσει κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Την ημέρα της επίθεσης στο προεδρικό μέγαρο, ο Βίκτορ Χάρα βρισκόνταν στο Πολυτεχνείο του Σαντιάγκο, σε μία έκθεση για τον φασισμό. Η Τζοαν Χαρα πληροφορήθηκε μετά την επίθεση πως ο σύζυγός της είχε συλληφθεί από τους πραξικοπηματίες.

Μαρτυρίες από το Στάδιο της Χιλής, όπου συγκεντρώθηκαν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι, αναφέρουν πως ένας υπολοχαγός με το προσωνύμιο «Πρίγκιπας» αναγνώρισε μέσα στο πλήθος τον Χάρα. Αφού τον βασάνισαν στη συνέχεια τον δολοφόνησαν. Ορισμένοι αναφέρουν πως οι βασανιστές του έσπασαν τα χέρια και του έδωσαν μία κιθάρα περιγελώντας τον ζητώντας του να παίξει. Ο Χάρα φέρεται να τραγούδησε κάποια αποσπάσματα από το Venceremos.

Ο Jose Alfonso Paredes Marquez, τότε 18 χρονών στρατιώτης, έζησε τη δολοφονία του Χάρα. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ο Χάρα στάθηκε μπροστά στον αντιστράτηγο Nelson Haase, αλλά και έναν ακόμα, ο οποίος παραμένει άγνωστος μέχρι σήμερα. Έπαιξαν «ρώσικη ρουλέτα» και τον πυροβόλησαν στο κεφάλι. Στη συνέχεια διέταξαν τους στρατιώτες να ανοίξουν πυρ στο άψυχο σώμα του Χάρα, αλλά και σε 14 ακόμα κρατούμενους που ήταν μάρτυρες της δολοφονίας του.

Έχοντας επίγνωση της επιρροής που είχε ο Χάρα στην κοινωνία, δόθηκε εντολή να τον θάψουν σε ένα μαζικό τάφο. Η δολοφονία του Χάρα ήταν μέρος του σχεδίου της δικτατορίας για να διαλύσει το κίνημα «Nueva canción». Οτιδήποτε συνδεόταν με αυτό καταστράφηκε, όπως παραδοσιακά όργανα και αρχεία. Το συγκρότημα Inti Illimani, που βρισκόταν σε περιοδεία στην Ευρώπη, όταν έγινε το πραξικόπημα, παρέμεινε στην εξορία. Στην εξορία οδηγήθηκαν και οι Sergio Ortega, Patricio Manns και Isabel Parra.

Το όνομα του Χάρα στη Χιλή απαγορεύτηκε και οποιοσδήποτε είχε στην κατοχή του υλικό που σχετιζόταν με το «Nueva canción» συλλαμβάνονταν. Παράλληλα,  ο στρατός εισέβαλε σε σπίτια ψάχνοντας στοιχεία «μαρξιστικής προπαγάνδας».

Η σύζυγος του Χάρα, Τζοάν, επισημαίνει πως στόχος της πρωτοβουλίας της είναι να αποκαλυφτούν οι δράστες των δολοφονιών. Ο υπολοχαγός με το προσωνύμιο «Πρίγκηπας» παραμένει ακόμα άγνωστος, ενώ πολλά στελέχη των Εθνικών Υπηρεσιών Πληροφοριών, που φέρονται να συμμετείχαν σε βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοσετ, εξακολουθούν να κατέχουν υψηλόβαθμες θέσεις και εξουσία στη Χιλή.

πηγή: http://tvxs.gr

Christodoulos Halaris

Προσωπικότητα της Ελλ. Μουσικής και εν γένει του σύγχρονου Ελληνισμού, με τεράστια εθνική προσφορά. Συνθέτης και μουσικολόγος (από οικογένεια ερασιτεχνών μουσικών υψηλού επιπέδου) μεγάλωσε στην Κρήτη. Kατόπιν έκανε μερικά μαθήματα βυζ. μουσικής με τον Απ. Βαλληνδρά, αλλά από το 1964 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και σπούδασε μαθηματικά, κυβερνητική και μουσικό αυτοματισμό (École Pratique des Hautes Etudes). Το 1969 επέστρεψε και άρχισε να ερευνά σε βάθος τη βυζ. μουσική. Η διδακτορική του διατριβή (Παν/μιο του Βενσέν) είχε ως θέμα τη δομική ανάλυση της βυζ. μουσικής.

Από το 1970 είναι μέλος του Παρισινού “Κέντρου Μαθηματικών Σπουδών Μουσικού Αυτοματισμού”. Όταν επέστρεψε, ίδρυσε την «Ορχ. παλαιών παραδοσιακών και πρωτότυπων Οργάνων» (κατασκευάζοντας πολλά από αυτά τα όργανα μόνος του) και παρουσίασε παντού (σε εσωτερικό-εξωτερικό) την “Κοσμική βυζ. μουσική».

Η 17μελής ορχήστρα του, μετονομασμένη σε «Ορχ. λεπτών οργάνων αρχαίου και βυζαντινού ρεπερτορίου» λειτούργησε για αρκετό διάστημα υπό την αιγίδα της Τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης, ενώ πρόσφατα (1999) τέθηκε υπό την οικονομική στήριξη του Δήμου Θεσ/νίκης. (Η σύνθεσή της τον Σεπτέμβριο του 1998 είχε ως εξής: Βαφειάδου Ιωάννα-βυζ. βιόλα, Βοζίκης Κώστας-βυζ. βιόλα, Βούλγαρης Δημήτρης-πλαγίαυλος, Γρηγοριάδης Δημήτρης-ούτι, Καλοτεράκης Φιλήμων-κεμανές Καππαδοκίας, Κράπης Κων/νος-βυζ. πανδουρίδα, Λαζαρίδου Έφη-πλαγίαυλος, Παπάζογλου Κωστής-οξύαυλος, Παπασάββογλου Στέλιος-βυζ. βιόλα, Πεϊκίδου Μαρία-Ειρήνη-ρεμπέκα, Σουπίλα Εριέττα-φιαλόσχημο τοξοτό).

Παράλληλα ο Χρ. Χάλαρης στη δεκαετία του 1980 δημιούργησε τη δισκογραφική Εταιρεία «Οrata», η οποία έχει στον Κατάλογό της σημαντικά έργα της βυζ. περιόδου, που ηχογραφήθηκαν υπό την εποπτεία του και συνάντησαν ικανή διεθνή αποδοχή. (Ο ίδιος διέθεσε μεγάλο μέρος του χρόνου και των χρημάτων του για να ανακαλύψει και να αποκρυπτογραφήσει –ως έργο ζωής– χειρόγραφα μεσαιωνικής βυζ. μουσικής, που βρίσκονται στην κατοχή του). Επίσης, δημιούργησε στη Θεσ/νίκη (βοηθημένος από την Τράπεζα Μακεδονίας-Θράκης) Μουσείο αρχαίων και βυζ. οργάνων (τα οποία επανακατασκεύασε με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια μέσα από παραστάσεις αγγείων και άλλες διαθέσιμες πηγές) που αποτελεί κόσμημα για την συμπρωτεύουσα και διαπρύσιο κήρυκα του μεγαλείου και της διαχρονικότητας της Ελλ. Μουσικής.

Έχει γράψει μουσική για το θέατρο και τον κιν/γράφο (“Μεγαλέξανδρος” του Αγγελόπουλου, 1979, “Η Φωτογραφία” του Παπατάκη, 1986) και έχει ηχογραφήσει δίσκους: βυζαντινής, μεταβυζαντινής, αρχαίας ελληνικής και ιδιωματικής δημοτικής μουσικής καθώς και μονογραφίες παραδοσιακής μουσικής. Οι δίσκοι του: “Τροπικός της Παρθένου” (1973), “Ακολουθία” (1974), “Τα Παιδικά” (1974), “Δροσουλίτες” (1975), “Ερωτόκριτος” (1976), “O Μεγαλέξαντρος” (1980, η μουσική της ταινίας), “Πάθη απόκρυφα” (1986, 2 LP), “Οι Μελωδοί του πάθους” (1986, 2LP), “Φωτογραφία” (1986, η μουσική της ταινίας). Επίσης, «Δήμων ωδές, Αρχαία, Βυζ. Μουσική» (1988, 5LP), “Πανδώρα: Αστική μεταβυζαντινή κοσμική μουσική” (Ι,ΙΙ,ΙΙΙ- 1990,91,93, 3CDs), “Κοσμική βυζ. μουσική” (1-5, 1989-92, 5 CDs), “Συμποτικά” (Ι και ΙΙ, 1990-91, 2 CDs), “Ακριτικά” (Ι και ΙΙ, 4 CDs, 1990-91), “Βυζαντινοί μαΐστορες” (Ι και ΙΙ: 6 CDs, 1991), “Ελλήνων ωδές, Ι” (1992, 3 CDs), «Γαμήλια» (1992, 2 CDs), “Μουσική της αρχαίας Ελλάδος” (1992, 3CDs), “Μουσικές του Αιγαίου Πελάγους, Ι,ΙΙ,ΙΙΙ” (1992-93, 3 CDs), “Κλέφτικα” (1993, 2 CDs), “Ελληνικές ελεγείες” (1993, CD), “Μουσικές του Έρωτα” (1993, CD), «Ανθολογία μεσαιωνικής βυζ. μουσικής, Ι-ΙΙ» (1993, 2 CDs), “Ελληνικά μεσαιωνικά τραγούδια, Ι” (1993, CD), “Ενόργανα, Ι” (1994, CD) και την όπερα “Πουλολόγος, οι Γάμοι του Κόκορα” (1993, CD, από σατιρικό βυζ. κείμενο του 13ου αι.). Έγραψε επίσης μουσική για 8 αρχαία έργα (τραγωδίες και κωμωδίες) και για το μεσαιωνικό δράμα “Η θυσία του Αβραάμ”. Τιμήθηκε για το έργο του “Ρωμανός ο Μελωδός” με το βραβείο μουσικής στο Φεστιβάλ Κιν/γράφου Θεσ/νίκης (1978). Στα τραγούδια του: «Ξέρεις τη χώρα που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα», «Με λένε «Ευτυχία», κ.λπ.

Μέρος της συλλογής του εκτίθεται στο Μουσείο Αρχαίων, Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μουσικών Οργάνων Οίας, στο Κοινοτικό κατάστημα Οίας, στη Σαντορίνη, μία πρωτοβουλία της Κοινότητας Οίας, της Κοινοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Οίας και της ΑΣ.Μ.Κ.Ε. “Μουσουργεία Ημετέρα” (εγκαίνεια 17-10-2010)

Πηγές

Τάκης Καλογερόπουλος, Λεξικό της Ελληνικής μουσικής, εκδόσεις Γιαλλελή, 2001

http://tadeefi.wordpress.com